TÜBİTAK Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışı’nda birincilik mükafatı kazanan öğrenciler 2023’te 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi heyetine katılarak Beyaz Kıta’da projelerini test etme imkanını elde edecek.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından yapılan yazılı açıklamaya nazaran, TÜBİTAK, birinci defa hayata geçirdiği bir uygulamayla Antalyalı lise öğrencilerini Antarktika’ya gönderecek.
TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Programı Başkanlığınca (BİDEB) düzenlenen 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışı’nda Antalya İstek Okulları’ndan lise öğrencileri Azra Ayşe Bıçakcı, Hilal Başak Demirel, Zeynep İpek Yanmaz’ın geliştirdikleri proje birincilik mükafatı kazandı.
Öğrencilerin proje kapsamında geliştirdikleri market poşetinden 20 kat daha güçlü, meşe palamudundan üretilen biyoplastik unsur tabiatta 45 günde çözünebiliyor.
“Kutup Okyanuslarındaki Mikroplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Ulusal Biyoplastik Malzeme Üretimi” projesi ile birincilik mükafatına layık görülen öğrenciler, Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde düzenlenen 6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı’na katıldı. Beyaz Kıta için geri sayımda olan 3 öğrenci, çalıştayda sunum yaparak projelerini tanıttılar.
Projelerini test edecekler
Açıklamada, 6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı’ndaki konuşmasına yer verilen TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, öğrencilerin projeleriyle ilgili saha araştırması yapacağını belirterek, “Geliştirdikleri, tabiatta süratlice çözünebilen biyoplastiği yerinde test etme imkanı bulacaklar. Ayrıyeten, sefere katılacak bilim insanlarıyla birlikte vakit geçirerek yapılan araştırmalar ve saha çalışmaları hakkında bilgi edinecekler. Bunun dışında, Antarktika’da farklı ülkelerin bilim üslerini ziyaret edecek ve yabancı bilim insanlarıyla tanışma fırsatı yakalayacaklar.” sözünü kullandı.
Geçen yıl 1000 müracaat geldi
TÜBİTAK MAM KARE Müdürü ve Sefer Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy da Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri davetine Türkiye’nin dört bir yanından müracaat geldiğini belirterek “İki yıldan beri düzenlenmekte olan müsabakaya, her yıl 1000’e yakın proje müracaatta bulundu. Kutup araştırmalarında toplumsal bilimler, yer bilimleri, canlı bilimler ve fiziki bilimler olarak dört branşımız var.” bilgisini paylaştı.
“Çocukluk hayalimdi”
Birincilik kazanan proje grubundan 17 yaşındaki Hilal Başak Demirel, çocukluk hayalini gerçekleştirdiğini, yaşıtlarının da bunu başarabileceğini vurgulayarak, “2 yıl evvel söyleseniz tahminen buna inanmazdım lakin şu an onların da muhakkak kendilerince bir proje üretip bunu yapabileceğini biliyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Birincilik mükafatı aldıkları projeyi anlatan Zeynep İpek Yanmaz, şunları kaydetti:
“Hem dünyamızdaki hem de kutuplardaki kirliliği önlemek için meşe ağacı palamudunu kullanarak biyoplastik sinema sentezledik. Biyoplastik rastgele bir toksik husus içermediği için canlılara ziyan vermiyor, klâsik plastikler 450 yılda çözülürken bizim ürettiğimiz plastikler 45 gün üzere kısa bir müddette çözünüyor. Ürettiğimiz plastikler, market poşetlerinden 20 kat sağlam. Müsabakaya girerken buralara geleceğini düşünmemiştim. Benim için asıl değerli olan şey numunemizi Antarktika’da deneyecek olmamız, biz de oradan mikro plastik örnekleri alacağız, onları da inceleyeceğiz.”
Azra Ayşe Bıçakcı da biyoplastik üretimi için mısır, buğday, pirinç üzere besin hususları kullanıldığını belirterek, “Bu eserlerin sürdürülebilirlik manasında dünya pazarında bulunması sıkıntı. Lakin meşe palamudu bu türlü değil. Literatürde meşe palamudunun bu türlü bir projede birinci sefer kullanılmış olması açısından da özgünlük taşıyor.” tabirini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı himayesinde
Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) uyumunda gerçekleştirilen 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferine katılacak öğrenciler, Antarktika seferi öncesinde eğitim alacak. 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne grupla gidecek öğrencilere TÜBİTAK MAM KARE Müdürü ve Sefer Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy refakat edecek. Öğrenciler seyahat öncesi özel eğitimden geçirilecek.
TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Programı Başkanlığı (BİDEB), lise tahsili gören öğrencileri bilimsel çalışmalar yapmaya teşvik etmek, öğrencilerin çalışmalarını kutup araştırmalarına yönlendirmek ve mevcut bilimsel çalışmalarının gelişimine katkı sağlamak gayesiyle “2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması” düzenliyor.
Ödüllerini Teknofest’te aldılar
2022’de açılan müsabakada 60 projenin sahibi 134 öğrenci final basamağına kalmaya hak kazandı. Müsabakanın Giresun’daki Çotanak Spor Kompleksi’nde düzenlenen final standında öğrenciler, 4 araştırma temasında yarıştı. Yarış sonucunda 4 birincilik, 7 ikincilik, 10 üçüncülük ve 4 teşvik mükafatı olmak üzere toplam 25 proje ödül aldı. Proje sahipleri mükafatlarını 30 Ağustos-4 Eylül 2022’de Samsun’da düzenlenen TEKNOFEST 2022’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan aldı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Çotanak Spor Kompleksinde düzenlenen TEKNOFEST Karadeniz’i ziyareti esnasında, TÜBİTAK BİDEB tarafından düzenlenen 2204–C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Müsabakası kapsamındaki projeleri inceledi. Başarılı projelerden etkilenen Varank, Kutup Araştırma Projeleri Yarışı’nın yeni bir alan olduğunu, bu müsabakayı bilhassa önemsediklerini tabir ederek, bu öğrencilerin kutuplara gitmesi gerektiğini belirtti.
Bakan Varank’ın önerisi üzerine harekete geçilerek hazırlıklara başlandı. Derece alan projeler, alanlarında uzman heyet tarafından farklı açılardan değerlendirildi ve bu değerlendirmeler sonucunda “Kutup Okyanuslarındaki Mikroplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Ulusal Biyoplastik Malzeme Üretimi Projesi” 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılmaya hak kazandı.
