Modern dünyada mucit denilince aklımıza gelen ilk isimlerden bir tanesi Thomas Edison oluyor. Edison ismini ampulü icat etmesi ile biliriz ama aslında kendisi tam olarak ampulü icat etmemiş, yalnızca sürecin bir parçası olmuştur. Daha geniş bir çerçeveden bakacak olursak aslında ampul onun icatları arasında çok küçük bir yer tutar çünkü Thomas Edison adına kayıtlı binden fazla patent vardır.
Thomas Edison tek başına değil, bir takım olarak çalışırdı. Zaten belki de bilim dünyasına en büyük katkılarından biri bu olmuştur. Diğer yandan baktığımızda da yaptığı icatları ticari hale getirerek aslında yalnızca bir deney olmaktan çıkarmış ve günlük hayatın tam merkezine koymayı başarmıştır. Gelin Thomas Edison kimdir yakından bakalım ve neyi icat etti diye merak edenlere birkaç örnek gösterelim.
Kısaca hayatından bahsedelim: Thomas Edison kimdir?
Tam adıyla Thomas Alva Edison, 11 Şubat 1847 tarihinde ABD’nin Ohio kentinde dünyaya geldi. Henüz çocuk yaşta kendi kendine basit bir telgraf makinesi yaparak Mors alfabesini öğrendi. 1880’li yıllarda daha sonra üç çocuğunun annesi olacak Mina Miller ile evlendi ve ömür boyu arkadaş olacağı Henry Ford’a yakın bir eve, Florida’ya taşındı.
Kurduğu Menlo Park isimli endüstriyel araştırma laboratuvarına tam anlamıyla kendini adadı. Thomas Edison burada 4 binden fazla buluş defteri taslağı yazdı. Bunlar arasından tam 1093 tanesi adına patentli buluş olarak kayıtlara geçti. 1931 yılının 18 Ekim günü New Jersey’deki evinde 84 yaşında hayatını kaybetti.
Thomas Edison neyi icat etti? İşte adına patentli yüzlerce buluşu arasından bazıları:
- Ampul
- Otomatik telgraf
- Fonograf
- Karbon vericisi
- Kamera
- Elektrikli kalem
- Oy makinesi
- Demir ayırıcı
Ampul:
Daha önce buradaki yazımızda detaylarıyla anlattığımız gibi ampulün mucidi ne Edison ne de Tesla’dır. Pek çok icat gibi aslında ampul de farklı bilim insanlarının eşzamanlı çalışmaları sayesinde icat edilmiştir. Edison’un ampul üzerindeki hakkı ise diğerlerinden büyüktür çünkü o zamana kadar dayanıksız olan ampuller için doğru flamanı bulmuş ve içinden düşük voltaj geçirerek saatlerce dayanmasını sağlamıştır. Kullanılan bu sistem daha sonra pek çok yeni icadın kapısını aralamıştır.
Otomatik telgraf:
1870’lerin ilk yılları boyunca Thomas Edison telgraf üzerinde çalıştı ve onu daha da geliştirmeyi amaçladı. Bu amaçla icat ettiği otomatik telgraf, bir tür elektromıknatısla çalışıyordu. Elektromıknatısla ile çalışan iğne, özel bir karton diskteki girintiler üzerine yerleştirilmişti. Böylece operatör olmadan da kayıtlı mesajlar bu şekilde iletilebilecekti. Daha sonra bu cihaz daha da geliştirilerek aynı anda iki mesaj gönderebilen ve gemiler arası iletişimi sağlayan bir sisteme dönüştü.
Fonograf:
Fonograf, Thomas Edison’un en önemli icatlarından bir tanesi olarak kabul edilir. Kabaca anlatmak gerekirse fonograf bir tür ses kayıt cihazıdır. Konuşma sırasında bir iğne ses titreşimini tambur üzerindeki folyoya işleyerek girintiler oluşturur. Geçici bir kayıt olsa da Edison daha sonra kalıcı kaydı sağlayan silindirleri ve diskleri de icat etmiştir. Fonograf tarafından kaydedilen ilk ses ise Edison’un söylediği ‘Mary’nin küçük bir kuzusu vardı.’ cümlesidir.
Karbon vericisi:
Karbon vericisi cihazı aslında uzun bir deney sürecinin küçük bir parçasıdır. Amacı, Graham Bell tarafından icat edilen telefon sisteminin mesafesini ölçmek ve artırmaktı. Bir pil ve karbon kullanılan bu cihazdaki ısı karbonlu verici ses dalgalarına göre hareket ediyordu. Daha sonra bu cihaz, kömür granüller ile daha da geliştirildi ve neredeyse 1980’li yıllara kadar telefon teknolojilerinde aktif olarak kullanıldı.
Kamera:
Kamera dediysek öyle bugünkü gibi bir teknoloji düşünmeyin. İcat ettiği ilk cihaz, fonograftakine benzer bir yöntemle görüntüleri kaydediyordu ama görüntüler berbattı. Daha sonra 35 mm selüloit film kullanılan bir sistem geliştirdi, çok daha iyiydi. Sistemi daha da geliştiren Edison ve ekibi kısa filmler çekmeye başladı. Bir gözetleme deliğinden filmlerin izlenebildiği bu sistem pilli bir lamba ile çalışıyor ve 20 saniyelik görüntüler izlenmesine imkan sağlıyordu. Yani Edison aslında sinemayı da icat etti desek yanlış olmaz.
Elektrikli kalem:
İsmi elektrikli kalem olsa da aslında bu cihaz basit bir fotokopi makinesidir. 1876 yılında icat edilen bu cihaz, küçük bir motorun kalemi aşağı yukarı hareket ettirmesi şeklinde çalışır. Saniyede 50 vuruş ile çalışan bu makinenin oluşturduğu deliklerden akan mürekkebin üzerinden bir silindir geçer ve böylece belge kopyalanmış olur. Çalışma sistemi bir yerden tanıdık gelmiş olabilir çünkü elektrikli kalem yalnızca fotokopi makinesinin değil aynı zamanda dövme sanatçılarının kullandığı dövme kaleminin de atasıdır.
Oy makinesi:
Elektrografik Oy Kaydedici olarak bilinen bu oy makinesini Edison henüz 22 yaşında genç bir telgrafçıyken icat etmişti. Makinenin amacı, ABD Kongresi’ndeki üyelerin sesli oylamadan çok daha hızlı bir yöntemle oy vermelerini sağlamaktı. Makinenin çalışma sistemi basitti; her üyenin masasındaki bir oy cihazı katibin masasındaki farklı bir cihaza bağlıydı. Üye, evet ya da hayır botonunu çevirdiği zaman katibin masasında oylar görünüyordu. Tekerlek benzeri bir sistem, sonuçları bir tablo olarak gösteriyordu.
Demir ayırıcı:
19. yüzyılın son çeyreğinde demir cevheri, bugün olduğundan çok daha kıymetliydi. Demiri, daha düşük dereceli kullanılamaz cevherden ayırmak için Edison mıknatıslı bir sistem icat etti. Özellikle demir madenlerinde son derece etkili bir sistem olacaktı ancak tam da çalışmalar sürdüğü sırada bölgede yeni bir demir madeni keşfedilince çalışmalar askıya alındı. Edison bunun yerine özel bir kaya öğütme sistemi buldu ve demir bu şekilde ayrılmaya başladı.
Yakın tarihin en önemli bilim insanı ve mucitlerinden bir tanesi olarak kabul edilen Thomas Edison kimdir sorusunu yanıtlayarak binden fazla icadı arasından en ilginç olan bazılarını paylaştık. Ticari hayattaki düzenbazlıklarını saymazsak aslında baya iyi bir adammış.
